Coğrafya
Yaklaşık olarak 240 km uzunluğa ve 70 km genişliğe, 11,500 km² yüzölçümüne sahip ve en derin yeri -1270m olan Marmara denizinde, görülen akıntı tipi, normal deniz ve okyanuslardaki dairesel tip yerine, doğu batı yönünde bir akıntıdır. Denizin yüzeyi Karadeniz kökenli, dibi ise Ege-Akdeniz kökenli tuz, sıcaklık ve oksijen oranı bakımından farklı su kütlerinden oluşur.Marmara'daki körfezler
- İzmit Körfezi
- Gemlik Körfezi
- Bandırma Körfezi
- Erdek Körfezi
Marmara'daki adalar
Marmara Denizindeki adalar; İmralı Adası, Marmara Adaları ve Prens Adaları olarak gruplandırılır. Yüzölçümlerine göre en büyük üç ada şu sıradadır;- Marmara Adası
- Avşa Adası
- Paşalimanı Adası
Marmara'ya dökülen akarsular
Marmara Denizine dökülen başlıca akarsular şunlardır.
Anadolu
ÇukurlarMarmara Denzinin kuzeyinde yer alan bu derin noktalar doğudan, batıya şunlardır
JeolojiDenizin OluşumuMarmara denizi, jeolojik periodlar içinde özellikle buzulçağ dönemlerinde göle, kimi zamanda denize dönüşerek sürekli bir değişim yaşamıştır. Örneğin Miyosen döneminde(20 milyon yıl kadar önce) Marmara Denizi, Karadeniz, Hazar denizi ve Macaristana kadar uzanan bir iç denizle birlikte daha büyük bir denizin parçasıdır. Denizin yakın jeolojik dönemi incelendiğinde 12 bin yıl öncesinde deniz seviyesinin -85m'e olduğu ve Marmara'nın bir göl olduğu anlaşılır. Marmaranın son kez denize dönüştüğü dönem 6500-7000 yıl öncesine tarihlenir.[2] Bu dönemde İstanbul boğazının suyla dolması sonucu oluşan Karadeniz Tufanı ile Marmara denizi, göl olan Karadeniz'inde su seviyesinin yükselmesine ve denize dönüşmesine aracılık etmiştir.Jeolojik DeğişimlerMarmara denizinde jeolojik olarak çok yakın döneme denk gelen başlıca değişimler şunlardır;Kapıdağ Yarımadası: Tarihsel olarak adayken ve yüzölçümü düşünüldüğünde Marmara Denizinin en büyük adasıyken, karayla birleşerek (Tombolo) yarımadaya dönüşmüştür. Büyükçekmece ve Küçükçekmece Gölleri: İki gölde, akarsuların aşındırdığı bir vadi iken, deniz seviyesinin yükselmesi sonucunda koya dönüşmüştür. Zamanla koyun ağzında biriken alüvyonlar, deniz kulağı adlı verilen alüvyon setleri oluşturarak, koyun ağzını daraltıp ya da kapatıp koyun göle dönüşmesine neden olmuştur. Vordonisi Adası: Battığı düşünülen Prens Adalarından biri. Günümüzde Manastır kayalıkları olarak adlandıran bölge, Bizans döneminde MS 1000 yılında gerçekleşen bir deprem neticesinde battığı düşülmektedir. Yapılan dalışlarda bulunan MS 500 yılına ait manastır kalıntısıda bölgenin geçmişte bir ada olduğunu kanıtlamaktadır.[3] Faylar ve DepremlerMarmara denizi altında Marmara Fayı ya da fayları olarakda bilinen, Kuzey Anadolu Fay hatının batısında yeralan, sismik olarak harketli bir fay bölgesi vardır. Tarih boyunca ürettiği depremlerle büyük yıkıma yol açan bu faylar 1509 Büyük İstanbul Depremi ve 1999 Gölcük Depremi gibi depremlerin sorumlusudur. Ayrıca günümüzde bu denizde tsunami olma riski vardır. Bunun için denize bir tusinami uyarı sistemi kurulmuştur.TarihBoğazlar dışarda bırakılırsa Marmara Denizi ile ilgili tarihsel olarak bahsedilecek ilk şey Argonotlar Seferidir. İason önderliğinde altın post'u aramak için Karadenize doğru yol alan bu denizcilerin mitolojik öyküsünde, denizciler Marmara kıyılarınada uğrar. Helenistik dönemde boğazlar ve Marmara Denizi, balık göç yolları üzerinde olduğu için kıyı kentlerinde balıkçılık ön plana çıkar. Byzantion gibi kentlere ait sikkelerde balık motifinin kullanımı buna örnektir.Moby Dick romanın yazarı Melville, İstanbul'da yaşamış Bizanslı tarihçi Prokopios'un M.S. 10.yy Marmara Denizi'nde gemilere saldıran bir balinadan söz ettiğini anlatır. Bir başka tarihi yazar Ahmet Mithat Efendi "Sayyadane Bir Cevelan" adlı kitabında, İstanbul Surlarına asılmış balina kemiklerinden bahseder. Kaldırılan kemikler nedeniyle denizin bereketi kaçınca Padişahın, kemiklerin bulunup yerine asılmasının emreden bir fetva yayınladığından bahseder. Marmara denizi, tarihsel batıklar açısında zengin bir denizdir. Marmaray kazıları sırasında keşfedilen Bizans'ın en büyük limanı olan Theodosius Limanı ve liman batıklarının dışında, denizin farklı bölgelerinde 6yy'dan 13.yy kadar dayanan bir çok başka batıkta bulunmaktadır.[5] Bunlar dışında 1. Dünya Savaşına tarihlenen Osmanlı ve yabancı ülkelere ait batıklar ise Marmara denizinde yaşanan çarpışmalarını göstermesi sebebiyle deniz tarihi açısından önemlidir. 
|
Trakya
|
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder